Je bent franchisenemer en het aantal franchisenemers van de franchiseformule groeit.

Meer franchisenemers betekent meer mensen met dezelfde belangen. Tegelijkertijd heeft iedere franchisenemer eigen opvattingen en kunnen franchisenemers ook verschillende belangen hebben.

• Bijvoorbeeld opvattingen van franchisenemers over zo min mogelijk vernieuwingen doorvoeren die geld kosten. Dit is denkbaar bij een franchisenemer die relatief weinig verkoopt. Bijvoorbeeld vanwege een kleine winkel of een klein afzetgebied. Denk ook aan een franchisenemer die voornemens is op korte termijn de franchisevestiging te verkopen en daarom niet een nieuwe investering wil doen.

• Andere franchisenemers kunnen menen dat er juist meer vernieuwingen moeten worden doorgevoerd, ook al moet daarvoor extra worden geïnvesteerd. Deze situatie ligt voor de hand bij een franchisenemer die, naast een stabiel inkomen, eerdere investeringen terugverdiend ziet worden. 

Hoe zorg je er voor dat je als groep franchisenemers het overleg onderling en ook het overleg met je franchisegever gestructureerd laat verlopen en tegelijkertijd de franchisenemersbelangen worden behartigd? Kan het oprichten van een franchisenemersvereniging uitkomst bieden?

Hierna leg ik uit waarom en hoe de oprichting van een franchisenemersvereniging kan dienen voor versteviging van de onderhandelingspositie, verduidelijking van de afspraken tussen de franchisenemers, meer structuur in het overleg en meer rechtszekerheid. 

Wat is een franchisenemersvereniging?

Als franchisenemer kun je samen met je collega-franchisenemers een franchisenemersvereniging oprichten. Als franchisenemer word je dan lid van de franchisenemersvereniging. Een vereniging is een organisatievorm met rechtspersoonlijkheid, gericht op een bepaald doel. Via de franchisenemersvereniging kun je de belangen van de franchisenemers vertegenwoordigen in het overleg met je franchisegever.

Een franchiseraad is wat anders. Dat is namelijk een overleg tussen vertegenwoordigers van de zijde van de franchisenemers en de franchisegever. Over het franchiseoverleg binnen de franchiseraad schreef ik eerder al een artikel.
Het bestuur van de franchisenemersvereniging zou wel namens de franchisenemers in de franchiseraad het overleg met de franchisegever kunnen voeren.

Ik maak hieronder een vergelijking tussen het bestuur van de franchisenemersvereniging en de franchisenemersvertegenwoordiging in de franchiseraad.

• Via een afvaardiging namens de franchisenemers kan het overleg met je franchisegever in beide gevallen in theorie efficiënt en gestructureerd verlopen.

• Echter zag ik in de praktijk diverse malen dat bij het ontbreken van een franchisenemersvereniging, het collectief van franchisenemers onderling geen of te weinig duidelijke schriftelijke afspraken maakte over de belangenbehartiging en de vertegenwoordiging. Dit terwijl een franchisegever en een franchisenemersvertegenwoordiging in het franchiseoverleg – zoals in de franchiseraad – veelvuldig onderhandelen over zaken die van aanzienlijke invloed kunnen zijn op de continuïteit en het rendement van de bedrijven van alle franchisenemers. 
• Daarentegen besteden franchisenemers die lid zijn van een franchisenemersvereniging doorgaans meer tijd en aandacht aan duidelijke schriftelijke afspraken. Al is het maar omdat voor de oprichting van een vereniging nu éénmaal een schriftelijke regeling in de statuten nodig is en omdat vaste procedures voor algemene ledenvergaderingen worden gevolgd.

Waarom een franchisenemersvereniging?

Als franchisenemer kun je met je collega-franchisenemers het verenigingsdoel en de samen te maken afspraken schriftelijk vastleggen in de statuten van de franchisenemersvereniging. 

Meer evenwicht in het overleg met je franchisegever
Ter uitvoering van het verenigingsdoel kan het verenigingsbestuur namens alle franchisenemers het overleg voeren en onderhandelen met je franchisegever. Door als franchisenemers gezamenlijk op te trekken kun je meer evenwicht brengen in de relatie en de communicatie met je franchisegever.

Dit komt doordat de verenigde franchisenemers in principe een steviger onderhandelingspositie hebben dan die van een individuele franchisenemer. Het alternatief is dat je als individuele franchisenemer overleg zou voeren en zou onderhandelen met je franchisegever.
Waarom een steviger onderhandelingspositie? Onder andere omdat er voor de franchisegever meer op het spel kan staan in het overleg met het verenigingsbestuur dan in het overleg met een individuele franchisenemer. Dit overleg kan namelijk directe invloed hebben op de continuïteit van de franchiseformule, de ontwikkeling van de distributiestrategie, of zelfs het voortbestaan van de organisatie van de franchisegever. Dus niet slechts de exploitatie van een individuele franchisevestiging en de relatie met maar één franchisenemer.

En waarom zijn de verenigingsstatuten van belang?
Via een schriftelijke regeling in de statuten kun je beter waarborgen dat en hoe de belangen van de franchisenemers worden behartigd en hoe de franchisenemers worden vertegenwoordigd.
Dit licht ik hieronder toe.

Duidelijker afspraken
Een franchisenemersvereniging kan onder andere dienen om nog duidelijker afspraken te maken tussen de franchisenemers onderling. Je kunt namelijk via de statuten een schriftelijke regeling creëren over de te volgen procedures. Zoals omtrent het vertrouwelijke voorbereidende overleg met de franchisenemers onderling. Of bijvoorbeeld omtrent de algemene ledenvergadering en de stemming door de franchisenemers. Denk ook aan het door de afvaardiging van de franchisenemers (doorgaans de bestuursleden van de vereniging) terugkoppelen aan alle franchisenemers hoe een vergadering met je franchisegever is verlopen. Zo kun je zorgen voor meer structuur in het overleg tussen de franchisenemers onderling. 

Meer rechtszekerheid
Ook kun je via de statuten meer rechtszekerheid creëren door vast te leggen of, en zo ja, ten aanzien van welke onderwerpen de franchisenemers zich op voorhand committeren aan de tussen de bestuursleden van de franchisenemersvereniging en je franchisegever te maken afspraken. Denk ook aan een afspraak over het benodigde aantal of percentage van stemmen van franchisenemers, wil een afvaardiging van de franchisenemers een bindende afspraak met de franchisegever kunnen maken.

Bovendien biedt een franchisenemersvereniging extra rechtszekerheid, omdat de franchisenemers in principe kunnen terugvallen op de bestaande wettelijke regels aangaande de vereniging. Zoals ten aanzien van de oprichting ervan, de benoeming en het ontslag van het bestuur, het lidmaatschap van de leden, de rol van de algemene ledenvergadering en de ontbinding van de vereniging. Deze wettelijke regeling kan houvast bieden en daarmee rechtszekerheid. 

Hoe voeren de franchisenemersvertegenwoordiging en de franchisegever in de praktijk overleg?

Hieronder geef je ik wat meer inzicht in hoe het overleg tussen de franchisenemers met hun franchisegever zich in de praktijk ontwikkelt.

Dit heb ik ingedeeld in drie verschillende fases.

• Fase 1: overleg met het collectief van franchisenemers:
  Startende franchisegevers voeren met de eerste franchisenemers vaak collectief overleg.

• Fase 2: overleg in de franchiseraad:
  Nadat meer franchisenemers zich bij de formule hebben aangesloten, verloopt het overleg vaak met een franchisenemersvertegenwoordiging in de franchiseraad. Niet zelden bij het aantal van tien franchisenemers.

• Fase 3: overleg met de franchisenemersvereniging:
  
  Als tientallen ondernemers bij de formule actief zijn als franchisenemer, wordt in de praktijk een franchisenemersvereniging opgericht om nog duidelijker afspraken te maken over de franchisenemersvertegenwoordiging. Dit kan echter ook eerder. Bijvoorbeeld bij tien of vijftien franchisenemers. Dit is zeker gepast als je als franchisenemer behoefte hebt aan meer structuur, duidelijkheid en rechtszekerheid.

Hoe richt je een franchisenemersvereniging op?

Je kunt een informele vereniging oprichten, zonder notariële akte. Of -de hoofdregel- een formele vereniging met notariële akte.

Het oprichten van een informele vereniging is eenvoudig. Zo is een notariële akte en ook inschrijving in het Handelsregister niet nodig. Echter kleeft hier ook een belangrijk nadeel aan. De bestuurders van een informele vereniging zijn in principe, naast de vereniging, met hun privévermogen hoofdelijk aansprakelijk voor rechtshandelingen die de bestuurders voor de vereniging verrichten. 

Bij een formele vereniging neem je de statuten op in een notariële akte. De formele vereniging moet je inschrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en een afschrift van de notariële akte of een uittreksel van de akte met de statuten moet je bij de Kamer van Koophandel ter inzage neerleggen.

Tips voor de oprichting van een franchisenemersvereniging

Stel je bent het als franchisenemers onderling erover eens dat je een franchisenemersvereniging in het leven gaat roepen.

Waar zou je bij de oprichting van een franchisenemersvereniging op moeten letten?

• Overweeg bij het oprichten van een franchisenemersvereniging zorgvuldig welke afspraken je maakt over de mate van vertegenwoordigingsbevoegdheid. Bijzondere aandacht verdient de vraag of de bestuursleden van de franchisenemersvereniging bindende afspraken kunnen maken namens de franchisenemers. En zo ja, geldt dat dan voor bepaalde onderwerpen of voor alle onderwerpen?
  Een plan of besluit van je franchisegever kan immers vergaande verplichtingen en consequenties hebben voor de continuïteit en het rendement van de bedrijven van de franchisenemers. Dit beschreef ik eerder ook in mijn artikel over het franchiseoverleg in de franchiseraad.

• Stel jezelf daarom de vragen: – Willen jullie afspreken dat de bestuursleden van de franchisenemersvereniging tijdens een overleg met je franchisegever afspraken kunnen maken die verplichtingen scheppen voor de individuele franchisenemers?
  – En behouden individuele franchisenemers de vrijheid om ten aanzien van een bepaald agendapunt te beslissen dat zij voor dat onderwerp niet bindend worden vertegenwoordigd indien hun mening afwijkt van die van de meerderheid van de franchisenemers?

• Voorafgaand aan het overleg tussen de bestuursleden van de franchisenemersvereniging en je franchisegever, kun je met je collega-franchisenemers overleg voeren en stemmen over plannen en besluiten van je franchisegever. Ook hierover kun je afspraken opnemen in de statuten.

• Denk ook aan afspraken over het delen van informatie en de terugkoppeling na een overleg met je franchisegever.

• Je vraagt je misschien af of het oprichten van een franchisenemersvereniging gebonden is aan een aantal franchisenemers? Twee franchisenemers zijn in theorie al voldoende voor het oprichten van een franchisenemersvereniging.

Voor het maken van de afspraken tussen de franchisenemers onderling en de inhoud van de statuten kan ik je nog meer uitleg en aanvullingen geven. Zoals over de benoeming en het ontslag van het bestuur, de bestuursbeslissingen en het lidmaatschap van de vereniging. Maar ook over in de franchiseovereenkomst opgenomen bepalingen aangaande de franchisenemersvereniging. Daarover schrijf ik andere artikelen en kan ik je indien gewenst advies geven.

Tot slot: het belang van een franchisenemersvereniging

Hiervoor heb ik uitgelegd dat en hoe een franchisenemersvereniging kan dienen om meer evenwicht in de relatie en de communicatie met je franchisegever; versteviging van je onderhandelingspositie; gestructureerd overleg; duidelijke onderlinge afspraken; en rechtszekerheid nog beter te waarborgen. 

Als het aantal franchisenemers groeit, stijgt ook de kans dat de franchisenemers verschillende belangen hebben. Bovendien vergt het organiseren van het overleg tussen de franchisenemers meer aandacht. Zeker vanaf circa tien of meer franchisenemers kan er meer behoefte ontstaan aan duidelijke schriftelijke afspraken, meer structuur in het overleg en meer zekerheid over stemrechten en vertegenwoordiging van de franchisenemers. Voor een groep franchisenemers is dan het moment aangebroken om te overwegen een franchisenemersvereniging op te richten. 

Over de auteur

Jorg van de Peppel
Franchiserechtadvocaat bij Pep Legal

Met mijn kennis en ervaring denk ik voor franchisegevers en franchisenemers in juridische oplossingen voor hun franchiserecht vraagstukken.